Drzewa są wyjątkowym komponentem ekosystemu, w którym pełnią bardzo wiele różnych funkcji. Część z nich jest powszechnie znana np. zdajemy sobie sprawę, że to z nich właśnie zbudowane są “płuca ziemi”. Niewielu jednak z nas wie, że drzewa są też niesamowitymi świadkami historii – najstarsze drzewa na świecie mogą mieć nawet przeszło 2500 lat.
Największe drzewa mają przeszło 100 metrów wysokości, a to kolejny dowód ich niezwykłości. Oznacza to przecież, że muszą transportować wodę na wysokość 32 pięter, pokonując siły grawitacji bez użycia współczesnej techniki. Drzewa potrafią znacznie więcej – np. umieją się się komunikować.
Drzewa są wyjątkowe, to nie budzi wątpliwości… A jednak mimo ich niezwykłej natury i korzyści, jakie dostarczają człowiekowi, ich wartość bywa kwestią bardzo kontrowersyjną w określonych okolicznościach np. w mieście.
Prof. UŁ dr hab. Jakub Kronenberg, ekonomista i adiunkt na Uniwersytecie Łódzkim opracował w 2012 listę świadczeń ekosystemowych dostarczanych przez drzewa w miastach.
Część z nich można zmierzyć używając najnowszych narzędzi techniki, co ułatwia wycenę usług ekosystemowych. Tak powstała w Nowym Yorku mapa drzew na której każde pojedyncze drzewo znajdujące się w mieście zostało oznaczone i opisane.
Dąb Bartek 3D – naziemne skanowanie laserowe 3D pomników przyrody – nowy wymiar badań środowiskowych.
Chmura punktów z naziemnego skanowania laserowego (TLS) dostarcza kompletnej i szczegółowej informacji o kształcie i wymiarach obiektu, ale także, dzięki pomiarowi intensywności odbicia wiązki lasera oraz informacji RGB ze zdjęć, o jego fakturze i barwie. Właściwości te sprawiają, iż można wygenerować animacje komputerowe 3D, znakomicie obrazujące relacje przestrzenne pomiędzy obiektem a jego otoczeniem. Jednym z celów projektu badawczego „Bartek 3D”, realizowanego w oparciu o technologie LiDAR (Light Detection And Ranging) było opracowanie modelu 3D pomnikowego dębu szypułkowego „Bartek” oraz przygotowanie prezentacji multimedialnych, które mogą być doskonałym elementem edukacji przyrodniczo-leśnej. Skanowanie i geodezyjne pomiary naziemne „Bartka” wykonano w okresie bezlistnym (kwiecień 2013 i 2014) i powtórzono w sezonie wegetacyjnym (lipiec 2013, październik 2014). Wykorzystano w tym celu nowoczesne skanery naziemne: FARO FOCUS 3D (AGH w Krakowie, IBL Warszawa oraz TPI sp. z o.o.), Leica C10 (AGH), RIEGL VZ-400 (Laser-3D), a także skaner triangulacyjny RevScan (HandyScan; Creaform; Casp System). Klasyfikacja chmury punktów TLS realizowana była w module oprogramowania TerraScan (Terrasolid Ltd.), a modelowanie 3D w różnego typu rozwiązaniach z zakresu CAD, m.in.: 3DReshaper (TECHNODIGIT), Geomagic (3DSystems) oraz SketchUp (Trimble).
Zobacz największe drzewo w Polsce w trójwymiarowej przestrzeni – „Dąb Bartek 3D” (geo.ur.krakow.pl)
Nie da się jednak przy użyciu danych LiDAR zidentyfikować wszystkich korzyści, jakie czerpiemy z obecności drzew w naszym ekosystemie. Bardzo subiektywne pod tym względem będą takie wartości jak wpływ na estetykę czy miejsce rekreacji. Z pomocą przychodzi tutaj jednak wiedza lokalnych specjalistów i metodyka mapowania eksperckiego, o którym szerzej traktuje praca Chmielewskiego i in. (2016).
Niemniej, takiej oceny nie da się przeprowadzić też bez współpracy z mieszkańcami wspólnoty lokalnej. Ta z kolei staje się coraz prostsza dzięki ankietom wykorzystujących mapy interaktywnych. Narzędzie to było wykorzystane m.in. przez Fundację Sędzimira w projekcie Licz na zieleń. Z tego narzędzia korzysta też coraz więcej miast – w Poznaniu dokonano np. Analizy geoinformacyjnej badającej wpływ struktury zieleni miejskiej na jakość życia mieszkańców.
Analiza geoinformacyjna jakości życia mieszkańców Poznania a układ strukturalny zieleni miejskiej: Przykład zastosowania geoankietyzacji w ocenie znaczenia terenów zielonych dla mieszkańców miasta Poznań
Jak jednak połączyć wszystkie ww. źródła informacji o świadczeniach zapewnianych przez drzewa i krzewy, w jedną całość? I czy dostarczenie tej wiedzy mieszkańcom może wpłynąć znacznie na to, jak postrzegają wartości drzew znajdujących się nie tylko na terenach publicznych, ale również prywatnych? Na te wyzwania odpowiada realizowany przez nas projekt. Zachęcamy do śledzenia kolejnych informacji o postępach oraz naszych publikacji!