Wycinać drzewa czy nie?
Kiedy można – Kiedy trzeba – Kiedy nie wolno
Jak rozmawiać o wycince drzew za pomocą
innowacyjnej metody Q-deliberacji
Wycinka drzew dzieli Polaków. Badania opinii pokazują, że połowa z nich popiera ograniczenia dotyczące wycinki drzew na terenach prywatnych, podczas gdy taka sama grupa chciałaby w tej sprawie mieć wolną rękę. Czy w przypadku drzew możliwy jest kompromis i co może podlegać społecznym negocjacjom? – między innymi tego problemu dotyczyć będzie Q-deliberacja, czyli innowacyjna metoda konsultacji społecznych, w której w dniach 17-20 marca wezmą udział mieszkańcy gminy Nysa i Racibórz.
– Rola terenów zieleni, a w szczególności drzew w Polsce jest nie do przecenienia. Oczyszczają one powietrze z gazów i pyłów, sprzyjają aktywnemu trybowi życia, a nawet stymulują interakcje społeczne – wyjaśnia kierownik projektu „iTre-es” prof. Piotr Matczak z Wydziału Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – Dodatkowo, rosnąca świadomość społeczna w zakresie zmian klimatycznych powoduje, że coraz więcej uwagi zaczynamy przywiązywać do jakości środowiska przyrodniczego, które z „oczywistego” i „darmowego” staje się cennym, poszukiwanym i chronionym dobrem.
– Tymczasem w społeczeństwie można wyróżnić dwa polaryzujące typy postaw wobec drzew: „miłośnicy drzew” i “przeciwnicy drzew” (tree lovers vs. tree haters). Dodatkowo można też wskazać sytuacje, w których wycinka jest po prostu potrzebna. Nasze badania pozwolą określić preferencje społeczne dotyczące kwestii wycinki drzew oraz elastyczność tych preferencji: innymi słowy, jak bardzo możemy w kwestiach wycinki ustąpić – tłumaczy prof. Matczak – Dotychczasowe badania na ten temat były bardzo powierzchowne, podobnie jak opisujące problem doniesienia medialne. Było to przyczyną wielu nieporozumień i konfliktów. Metoda grupowej dyskusji (deliberacji) nigdy wcześniej nie była wykorzystywana w połączeniu z metodą Q. Obie mogą być w przyszłości stosowane na szerszą skalę jako jedna z metod konsultacji społecznych w każdym z polskich miast – dodaje prof. Matczak.
Dlaczego akurat Nysa i Racibórz? Badacze wyjaśniają, że w projekcie chodzi o porównanie gmin miejskiej i wiejskiej, co do których dostępne są szczegółowe dane o powierzchni terenów uzyskane metodą teledetekcji. Obie gminy są typowe pod względem przyrodniczym i społecznym dla wielu podobnych jednostek samorządowych w całej Polsce.
Czym jest Q-deliberacja jako metoda konsultacyjna?
Q-deliberacja – to nowa forma badań i konsultacji społecznych służąca do analizy opinii publicznej. Podczas badania wybrane osoby (zazwyczaj od 30 do 60) sortują „karteczki” z określonymi opiniami na specjalnie do tego przygotowanej tablicy, dzieląc je na te, z którymi się najbardziej i najmniej zgadzają. Następnie uczestnicy Q-deliberacji zapoznają się z materiałami informacyjnymi dotyczącymi głównego tematu oraz biorą udział w dyskusjach: plenarnej i w małych grupach. Na zakończenie ponownie sortują „karteczki” z twierdzeniami na tablicy. Q-deliberacja to połączenie: metodologii Q oraz sondażu deliberatywnego.
Przykład tablicy Q:
W przypadku zarówno Nysy jak i Raciborza deliberacja będzie prowadzona z udziałem wszystkich osób biorących udział w pierwszym pomiarze i będzie się składać z kilku etapów:
- wprowadzenie plenarne;
- obrady w małych grupach (w kilku krótkich sesjach);
- dyskusja plenarna z pytaniami do ekspertów i podsumowaniem obrad w małych grupach.
- próba dla każdej gminy będzie składać się z ok. 40 osób.
Informacji na temat Q-deliberacji udziela:
dr Krzysztof Mączka
Wydział Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tel: +48 662 622 414; e-mail: krzysztof.maczka@amu.edu.pl